Σπήλαιο Αρχεδήμου ή Νυμφολήπτου ή Πανός
Σπήλαιο ιδιαίτερου αρχαιολογικού ενδιαφέροντος χάρη στα ανάγλυφα τα λαξεύματα και τις επιγραφές που σκάλισε στο εσωτερικό του ο Θηραίος λαϊκός καλλιτέχνης Αρχέδημος, κατά το γ΄τέταρτο του 5ου αι. π.Χ διαμορφώνοντας το σε άντρο λατρείας των Νυμφών και του Πανός.
Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στο άγαλμα ακέφαλης ένθρονης θεότητας (Κυβέλη) και στην ανάγλυφη ανθρώπινη μορφή που, σύμφωνα με επιγραφή, εικονίζει τον ίδιο τον Αρχέδημο.
Το σπήλαιο εγκαταλείφθηκε ξαφνικά στα μέσα του 3ου αι. π.Χ. και άρχισε να χρησιμοποιείται πάλι από τους νεοπλατωνικούς στα χρόνια του Ιουλιανού του Παραβάτη (4ο αι. μ.Χ.). Στα τέλη του ίδιου αιώνα διακόπηκε η λειτουργία του ως λατρευτικού χώρου, πιθανότατα λόγω καταστροφικής επίθεσης που δέχθηκε από χριστιανούς που επιχείρησαν να το μετατρέψουν σε χριστιανικό ασκητήριο.
Κατά τα νεώτερα χρόνια επισκέφθηκε πρώτος το σπήλαιο ο περιηγητής R.Chandler (1765). Έκτοτε αποτέλεσε τόπο επίσκεψης όλων των ξένων περιηγητών που περνούσαν από την Αττική. Στις αρχές του 20ου αι. ανέλαβε την ανασκαφική του έρευνα η εν Αθήναις Αμερικανική Σχολή Κλασσικών Σπουδών. Τα ευρήματα φυλάσσονται σήμερα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.